Danıştay 13. Daire Başkanlığı 2021/966 E., 2021/2693 K. “İçtihat Metni”
D A N I Ş T A Y ONÜÇÜNCÜ DAİRE Esas No:2021/966 Karar No:2021/2693
İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi’nin … tarih ve E:.., K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Bayilik lisansı sahibi davacıya ait akaryakıt istasyonunda 06/02/2018 tarihinde yapılan denetimde alınan motorin numunesinin teknik düzenlemelere aykırı olduğunun tespit edildiğinden bahisle 100.521,00-TL idari para cezası verilmesine ilişkin … tarih ve … sayılı Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu (Kurul) kararının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesi’nce verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararda; davacı tarafından davalı idarece yapılan soruşturma kapsamında verilmiş olan yazılı savunmasında, istasyonuna akaryakıt ikmali yapıldığı esnada tanker kullanıcısının hatası ile benzinin motorin tankına boşaltılmak istendiği, az miktarda benzinin motorin tankına karışmış olabileceği, bu tür hatalı ikmallerin sektörde sık karşılaşılan bir durum olduğu, alınan motorin numunesinin tüm özelliğini yitirmiş olduğu ve motorin olarak satılmasının mümkün olmadığı şeklinde bir tespite analiz raporunda yer verilmediğinin iddia edildiği, ayrıca … tarih ve … sayılı Denetim Dairesi Başkanlığı görüş yazısı ile davalı idarenin 25/07/2019 kayıt tarihli savunma dilekçesinde, “Birim fiyat olarak daha yüksek olan benzinin motorin içerisine dahil edilme işleminin sehven yapıldığına katılmakla birlikte davacı hakkında mevcut aykırılığın ortadan kalkmayacağı” değerlendirilmesine yer verildiği, marker seviyesi geçerli olan motorinin içerisine sehven benzin karışmış olma ihtimalinin davalı idare tarafından da kabul edildiği; bu hususta davacının kast ya da taksirinin bulunduğuna ilişkin herhangi bir delilin veya tankta bulunan motorine benzin karışmış olup olmadığı noktasında analiz yaptırmak gibi bir yükümlülüğünün bulunduğuna ilişkin hukuki düzenlemeye yönelik bilginin ise dosyaya sunulmadığının görüldüğü, kabahat türünden bir fiil olan teknik düzenlemelere aykırı akaryakıt ikmalinin cezalandırılabilmesi için ise davacının kast ya da taksirinin, ihmalinin cezalandırılması için ise icrai harekette bulunma noktasında hukuki yükümlülüğünün bulunması gerektiği, bu nedenle davacının idari para cezası ile cezalandırılmasına ilişkin dava konusu Kurul kararında hukuka uygunluk bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle hukuka aykırı bulunan dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi’nce; istinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının usul ve hukuka uygun olduğu ve davalı tarafından ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı idare tarafından, motorin analiz raporu incelendiğinde, parlama noktası EN ISO 2719 standardına göre en az 55 derece olması gerekirken ölçüm değerinin 40 derecenin altında olduğu, davacının sehven ürünleri karıştırmış olduğu düşünülse bile parlama noktasından kaynaklı teknik düzenlemelere aykırılığın ortadan kalkmayacağı, davacıya isnat edilen fiilin gerçekleştiğinin açık olduğu, teknik düzenlemelere aykırı akaryakıt ikmal ettiği tespit edilmiş olan davacı hakkında idari para cezası uygulanmasına karar verilmesinin bütün yönleriyle mevzuata uygun olduğu ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davacı tarafından, temyiz isteminin reddi ile usul ve yasaya uygun olan Bölge İdare Mahkemesi kararının onanması gerektiği savunulmuştur.
DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …’UN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi ile usul ve yasaya uygun olan Bölge İdare Mahkemesi kararının Dairemiz kararındaki gerekçe ile onanması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi’nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE :
MADDİ OLAY :
Davacı, “… Mahallesi, … Caddesi, No:… …/…” adresinde … tarih ve … numaralı lisansla akaryakıt bayisi olarak faaliyet göstermektedir.
Davacıya ait akaryakıt istasyonunda, Ankara İl Emniyet Müdürlüğü tarafından AKİS kapsamında 06/02/2018 tarihinde yapılan denetimde alınan numunelerin TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi’nce analiz edilmesi sonucunda düzenlenen … tarih ve … sayılı Motorin Muayene Raporuna göre, numunelerin TÜBİTAK UME’de yapılan ulusal marker ölçümünde marker seviyesinin geçerli bulunduğu, motorinin parlama noktasının ise referans sınır değerlerinin asgari düzeyinden düşük olduğu, numunelerin motorin esaslı olduğu, ancak benzin içerdiği tespit edilmiştir.
Bu tespit üzerine davacı şirket hakkında doğrudan soruşturma açılmasına karar verilmiş, soruşturma neticesinde dava konusu … tarih ve … sayılı Kurul kararıyla, davacının “ilgili teknik düzenlemelere aykırı akaryakıt ikmal etmek” fiilini işlediğinden bahisle 5015 sayılı Kanun’un 19. maddesinin ikinci fıkrasının (e) bendinin (3) numaralı alt bendi uyarınca 100.521,00-TL idari para cezası ile verilmesine karar verilmiş, bu kararın iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu’nun “Tanımlar ve Kısaltmalar” başlıklı 2. maddesinin (42) numaralı bendinde, “Teknik Düzenleme: Petrolün ve madenî yağın, ilgili idarî hükümler de dahil olmak üzere, standartları, ölçüleri, özellikleri, işleme ve üretim yöntemleri, bunlarla ilgili terminoloji, sembol, ambalajlama, işaretleme, etiketleme ve uygunluk değerlendirmesi işlemleri hususlarından biri veya birkaçını belirten ve uyulması zorunlu olan her türlü düzenleme” olarak tanımlanmıştır.
5015 sayılı Kanun’un “Lisans sahiplerinin temel hak ve yükümlülükleri” başlıklı 4. maddesinin dördüncü fıkrasının (ı) bendinde, bu Kanun’a göre faaliyette bulunanların; piyasa faaliyetlerinde, Kurul’un belirleyeceği teknik düzenlemelere uygun akaryakıt sağlamakla yükümlü oldukları vurgulanmış; işlemin tesis edildiği tarih itibarıyla yürürlükte olan hâliyle 19. maddesinin ikinci fıkrasının (e) bendinin (3) numaralı alt bendinde, 4. maddenin dördüncü fıkrasının (l) bendi haricindeki bentlerinin ihlâli hâlinde, sorumlularına üç yüz elli bin Türk Lirası idarî para cezası verileceği belirtildikten sonra aynı fıkranın (f) bendinde, 4. maddenin dördüncü fıkrasının (l) bendi kapsamındaki ihlâller hariç olmak üzere bayiler için (e) bendinde yer alan cezanın beşte birinin uygulanacağı kurala bağlanmıştır.
Öte yandan, petrol piyasasına ilişkin faaliyetler kapsamındaki tesislerin ve piyasaya sunulan petrol ve madenî yağın teknik düzenlemelere ve standartlara uygunluğu ile ilgili usul ve esasların belirlenmesi amacıyla çıkarılan ve 10/09/2004 tarih ve 25579 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Petrol Piyasasında Uygulanacak Teknik Kriterler Hakkında Yönetmelik’in 5. maddesinin üçüncü fıkrasının (a) bendinde, akaryakıtın teknik düzenlemelere uygun olmasının zorunlu olduğu; (b) bendinde, ürünlerin öncelik sırasıyla TS veya EN standartlarına veya bu standartlar da yoksa, TSE tarafından kabul gören diğer standartlara uygun olmasının esas olduğu belirtilmiş; 7. maddesinin (d) bendinde ise, lisans sahiplerinin akaryakıtı teknik düzenlemelere uygun olarak arz etmekle yükümlü oldukları ifade edilmiştir.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Davacıya ait akaryakıt istasyonundan alınan numunenin ulusal marker seviyesi geçerli bulunmuş, akaryakıtın motorin esaslı olduğu, ancak benzin içerdiği tespit edilmiş ve “Parlama Noktası” dışındaki tüm parametreler teknik düzenlemelere uygun çıkmıştır. Davacı tarafından davalı idareye sunulan 26/02/2019 tarihli yazılı savunmada, istasyona akaryakıt ikmali yapmak üzere gelen tankerden yakıt boşaltılırken motorin tankına eser miktarda benzin karışmış olabileceği, benzinin motorinden daha pahalı bir ürün olduğu, pahalı ürünün daha ucuz ürüne karıştırılarak satılmasının hayatın olağan akışına aykırı olduğu, raporda numune içerisinde ne kadar benzin bulunduğunun belirtilmediği, alınan motorin numunesinin tüm özelliğini yitirmiş olduğu ve motorin olarak satılmasının mümkün olmadığı şeklinde bir tespite analiz raporunda yer verilmediği ileri sürülmüştür. Denetim Dairesi Başkanlığı’nın … tarih ve … sayılı görüş yazısı ile 25/07/2019 kayıt tarihli savunma dilekçesinde, “Birim fiyat olarak daha yüksek olan benzinin motorin içerisine dahil edilme işleminin sehven yapıldığına katılmakla birlikte davacı hakkında mevcut aykırılığın ortadan kalkmayacağı” değerlendirmesine yer verildiği görülmektedir.
Bu noktada ulusal marker seviyesi geçerli olan ve motorin esaslı olduğu, ancak benzin içerdiği tespit edilen motorin numunesinin diğer tüm parametreler sınır değerlere uygun tutulmak kaydıyla sadece parlama noktası parametresinin değiştirilebilip değiştirilemeyeceği hususunun açığa kavuşturulması önem arz etmektedir.
Benzer bir uyuşmazlıkta Dairemizin E:2014/1445 sayılı dosyasında 09/09/2020 tarihli ara kararı ile TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi’nden; “1-Parlama noktası parametresinin üretim aşamasında ayarlanıp ayarlanmadığı, 2- Parlama noktası parametresinin ölçümünde dış etkenlerin ve/veya dışarıdan herhangi bir müdahalenin ne kadar etkili olduğu, böyle bir dış etken ve/veya müdahale varsayımı altında numunenin ulusal marker seviyesi ile birlikte diğer teknik düzenleme parametrelerinde de değişiklik olup olmayacağı, 3- Özellikle, ulusal marker seviyeli geçerli bir numunede diğer bütün parametreler sınır değerlere uygun tutulmak suretiyle, ürün rafineriden çıktıktan sonra dağıtıcı ya da bayinin sorumluluğu altındayken, sadece “parlama noktası” parametresinin sonradan müdahale ile standardının altında veya üzerinde olacak şekilde değiştirilmesinin teknik olarak mümkün olup olmadığı…” sorulmuş; … tarih ve … sayılı cevabî yazıda, “parlama noktası parametresinin üretim aşamasında rafineriler tarafından ayarlanmakta olduğu, parlama noktası parametresinin ölçümünde dış etkenlerin ve/veya dışarıdan herhangi bir müdahalenin, özellikle motorine farklı bir ürünün karışması gibi hususların etkili olabileceği ve ürünün teknik düzenleme değerlerinde değişim olabileceğinin değerlendirildiği, ulusal marker seviyesi geçerli bir numunede diğer bütün parametreler sınır değerlere uygun tutulmak suretiyle, ürün rafineriden çıktıktan sonra dağıtıcı ya da bayilerin sorumluluğu altındayken parlama noktası parametresinin sonradan müdahale ile teknik olarak standardın altında veya üzerinde olacak şekilde değiştirilebileceği, ancak bununla birlikte ürünün diğer parametrelerinde de değişim görülebileceği” belirtilmiştir.
Bu durumda, akaryakıtın ulusal marker seviyesinin geçerli olduğu ve tağşiş olmadığı hâlde bütün parametreler sınır değerlere uygun tutulmak suretiyle yalnızca parlama noktası parametresinin teknik düzenlemelere aykırı olacak şekilde standardın altında veya üzerinde olacak şekilde değiştirilebileceği, ancak bu durumda diğer parametrelerde de değişim gözlenebileceği anlaşılmaktadır.
Bu itibarla, TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi’nin motorin muayene raporuna göre, numunenin 19 parametre yönünden ölçüme tâbi tutulduğu ve yalnızca parlama noktası parametresinin teknik düzenlemede yer alan özelliklere aykırı olduğunun belirlendiği, numunenin ulusal marker seviyesinin geçerli bulunduğu ve motorin esaslı olduğu, ancak benzin içerdiğinin tespit edildiği, diğer parametrelerin tamamının teknik düzenlemede yer alan özelliklere uygun olmasından ve yalnızca parlama noktasında aykırılık olmasından yola çıkılarak, numune alınan motorin tankına sehven az miktarda benzin karışmış olabileceğinin anlaşıldığı, numunenin motorin özelliği göstermediğine veya davacının numune alınan akaryakıta bir müdahalesinin olduğuna ya da piyasaya teknik düzenlemelere aykırı akaryakıt arz ettiğine ilişkin başkaca somut bir tespitin de bulunmadığı dikkate alındığında, davacı şirket hakkında idari para cezası uygulanmasına ilişkin dava konusu Kurul kararında hukuka uygunluk, dava konusu işlemin iptali yönündeki İdare Mahkemesi kararına yönelik istinaf başvurusunun reddine ilişkin temyize konu Bölge İdare Mahkemesi kararında sonucu itibarıyla hukukî isabetsizlik bulunmamaktadır.
KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalının temyiz isteminin reddine,
2. Dava konusu işlemin iptaline ilişkin İdare Mahkemesi kararına yönelik istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararında 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 49. maddesinde sayılan bozma nedenlerinden hiçbirisi bulunmadığından, anılan kararın yukarıda belirtilen GEREKÇEYLE ONANMASINA,
3. Davalı idare harçtan muaf olduğundan temyiz aşamasında yatırılan toplam …-TL harcın istemi hâlinde davalıya iadesine,
4. Temyiz giderlerinin istemde bulunan üzerinde bırakılmasına,
5. Posta giderleri avansından artan tutarın davalıya iadesine,
6. 2577 sayılı Kanun’un 50. maddesi uyarınca, bu onama kararının taraflara tebliğini ve bir örneğinin de … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi’ne gönderilmesini teminen dosyanın … İdare Mahkemesi’ne gönderilmesine, 07/07/2021 tarihinde kesin olarak oybirliğiyle karar verildi.