Kıdem tazminatı, işçilerin işten ayrıldıklarında alabilecekleri önemli bir hak olup, çeşitli yasal düzenlemelerle güvence altına alınmıştır. Bu makalede, 1475 sayılı İş Kanunu’nun 14. maddesi ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun geçici maddeleri çerçevesinde kıdem tazminatına nasıl hak kazanılabileceği ayrıntılı olarak ele alınacaktır.
İçindekiler
1475 Sayılı İş Kanunu’nun 14. Maddesi
4857 sayılı İş Kanunu’nun yürürlüğe girmesiyle birlikte, 1475 sayılı Kanun’un büyük bir kısmı yürürlükten kaldırılmıştır. Ancak, kıdem tazminatına ilişkin 14. maddesi hala geçerliliğini korumaktadır. Bu madde, işçilerin belirli şartlar altında kıdem tazminatı alabilmelerini düzenler. Özellikle emeklilik, yaşlılık veya malullük aylığı almak amacıyla işten ayrılan işçiler, bu madde kapsamında kıdem tazminatına hak kazanırlar.
5510 Sayılı Kanun’un Geçici 6. Maddesi
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun geçici 6. maddesi, 506 sayılı Kanun’dan 5510 sayılı Kanun’a geçiş sürecindeki sigortalıların haklarını korur. Bu madde, sigortalıların emeklilik işlemleri sırasında haklarının devamını sağlar ve kıdem tazminatı haklarının korunmasına yönelik düzenlemeleri içerir.
Kıdem Tazminatına Hak Kazanma Şartları
SGK’dan kıdem tazminatına esas yazı alınarak işten ayrılma şartları şunlardır:
- Son İşyerinde En Az 1 Yıl Çalışma: İşçinin son işyerinde en az bir yıl çalışmış olması gerekmektedir.
- Prim Gün ve Sigortalılık Süresi Şartları:
- 08.09.1999 tarihinden önce ilk sigortalılığı bulunan çalışanlar için 15 yıl sigortalılık süresi ve 3600 prim günü,
- 08.09.1999 – 30.04.2008 tarihleri arasında ilk sigortalılığı olanlar için 7000 prim ödeme günü veya 4500 prim günü ve 25 yıl sigortalılık süresi,
- 30.04.2008 – 31.12.2008 tarihleri arasında ilk sigortalılığı olanlar için 4600 prim günü,
- 01.01.2009 – 31.12.2015 tarihleri arasında ilk sigortalılığı olanlar için 4600-5300 prim günü,
- 01.01.2016 tarihinden sonra ilk sigortalılığı bulunan çalışanlar için 5400 prim günü.
Bu şartları sağlayan işçiler, SGK’dan kıdem tazminatına esas yazıyı alarak işten ayrılabilirler.
SGK’dan Kıdem Tazminatına Esas Yazı Almanın Şartları
SGK’dan kıdem tazminatına esas yazının alınabilmesi için işçinin sigortalılık süresi ve prim ödeme gün sayısı şartlarını sağlaması gerekmektedir. 4447 sayılı Kanun’un 45. maddesi ile 1475 sayılı İş Kanunu’nun 14. maddesine eklenen (5) numaralı bentte belirtildiği üzere, sigortalının yaş dışındaki diğer emeklilik şartlarını (sigortalılık süresi ve prim gün sayısı) tamamlaması durumunda, işçiye kıdem tazminatı ödenir.
Önemli Hususlar
- İşçinin, SGK’dan alınacak kıdem tazminatına esas yazıyı işverene sunarak işten ayrılması gerekmektedir.
- 18 yaşın doldurulmasından önceki hizmetler, emeklilik açısından prim ödeme gün sayısı olarak dikkate alınmakta, ancak sigortalılık süresinin hesabında göz önünde bulundurulmamaktadır. Bu nedenle kıdem tazminatı alma konusunda dikkatli olunmalıdır.
- İşçinin tek taraflı olarak yaptığı istifanın ardından alacağı belgeyi sunması kıdem tazminatına hak kazandırmaz. Belgenin SGK’dan alınmasından sonra ilgili sebebe dayanarak istifa edilmesi önerilmektedir.
Sonuç
Sonuç olarak, 1475 sayılı İş Kanunu’nun 14. maddesi ve 5510 sayılı Kanun’un geçici hükümleri dikkate alındığında, işçilerin kıdem tazminatına hak kazanma süreçleri ve şartları açıkça belirlenmiştir. Bu düzenlemeler, işçilerin sosyal güvenlik haklarının korunması ve işten ayrılmaları durumunda maddi kayba uğramamalarını sağlamak amacıyla yürürlüktedir. İşverenler ve işçiler, bu yasal düzenlemeleri dikkatle takip ederek, işten ayrılma süreçlerinde mağduriyet yaşamamak için gerekli adımları atmalıdır.