1475 Sayılı Eski İş Kanunu’nun 14. maddesi, kıdem tazminatının uygulanmasına imkan tanımaktadır. Buna göre, son işyerinde en az bir yıl süreyle çalışan ve Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından belirlenen çıkış sebepleriyle işten ayrılan işçiler, kıdem tazminatı almaya hak kazanmaktadır. Kıdem tazminatı almanın kabaca iki yolu bulunmaktadır: işçinin iş akdini haklı nedenle feshetmesi veya işverenin işçinin iş sözleşmesini haksız nedenle feshetmemesi.
SGK tebliğlerine göre, belirli koşulları sağlayan işçilere “Kıdem Tazminatına Esas Yazı” verilmektedir. Bu yazıyı alabilmek için işçinin SGK’ya başvuruda bulunması ve belirli şartları taşıması gerekmektedir. Yazıyı işverene tebliğ eden işçi, iş akdini haklı nedenle feshetmiş sayılmakta ve işveren tarafından kıdem tazminatının ödenmesi gerekmektedir.
İçindekiler
Kıdem Tazminatına Esas Yazı Şartları
Kıdem tazminatına esas yazı alabilmek için ilk olarak işçinin SGK’ya başvuruda bulunması gerekmektedir. Ayrıca, işçinin 08.09.1999 tarihinden önce sigorta girişi olması ve en az 15 yıllık sigortalılık süresinin bulunması şarttır. SGK’nın yeni düzenlemeleri, bu tarihten sonra sigorta girişi olan kişilerin de kıdem tazminatı alabilmesine imkan tanımaktadır.
Yaş Şartı Hariç Prim Gün Sayısı
SGK’nın yeni düzenlemeleri çerçevesinde, işçiler sigorta giriş tarihlerine göre prim gün sayılarını doldurarak kıdem tazminatı hakkı elde edebilmektedirler. İşte bu düzenlemelerin detayları:
- 08.09.1999 Öncesi Sigorta Girişleri: Bu tarihten önce sigorta girişi olan işçiler, 15 yıl sigortalılık ve 3600 prim gün sayısını doldurduklarında her zaman kıdem tazminatı alabilirler.
- 08.09.1999 – 30.04.2008 Arası Sigorta Girişleri: Bu dönemde sigorta girişi olan işçiler, 25 yıl sigortalılık ve 4500 prim gün veya 7000 prim gün sayısını doldurmuşlarsa 2024 yılının sonunda kıdem tazminatı alabilirler.
- 30.04.2008 – 31.12.2008 Arası Sigorta Girişleri: 4600 prim gün sayısını dolduran işçiler 2022 yılından itibaren kıdem tazminatı alabilirler.
- 01.01.2009 – 31.12.2015 Arası Sigorta Girişleri: Bu tarihler arasında sigorta girişi olan işçiler, giriş yapılan yıla göre artan prim gün sayısını doldurduklarında kıdem tazminatı alabilirler.
- 01.01.2016 ve Sonrası Sigorta Girişleri: 5400 prim gün sayısını dolduran işçiler her zaman kıdem tazminatına esas yazıyı SGK’dan temin edebilirler.
Mevzuat
506 sayılı Kanuna ilişkin geçiş hükümleri
GEÇİCİ MADDE 6 – 17/7/1964 tarihli ve 506 sayılı Kanuna göre 1/4/1981 tarihinden önce malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına tescil edilmiş olanlar hakkında, bu Kanunun 38 inci maddesinin ikinci fıkrasındaki sigortalılık süresinin 18 yaşın doldurulduğu tarihten başlayacağına ilişkin hükmü uygulanmaz.
506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun mülga ek 24 üncü maddesinde sayılan kurum ve kuruluşlarca, Kuruma ödenmeyen sosyal yardım zamları, Hazine tarafından ilgili kurum ve kuruluşlardan tahsil edilmek üzere Kuruma ödenir.
(DEĞİŞİK FIKRA RGT: 08.05.2008 RG NO: 26870 KANUN NO: 5754/69) (KOD 1)
17/7/1964 tarihli ve 506 sayılı Kanun hükümlerine göre yapılmış olan işyeri tescilleri, bu Kanun hükümlerine göre yapılmış sayılır.
506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun mülga 86 ncı maddesi hükmüne göre topluluk sigortasına tâbi olanların ödedikleri iş kazası, meslek hastalığı, hastalık, analık, malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primleri genel sağlık sigortası dahil bu Kanuna göre ödenmiş sayılır. Bu süreler yatırıldıkları sigorta kolları bakımından başlangıç süresi ve prim ödeme gün sayısı olarak kabul edilir.
Bu Kanunun yürürlük tarihi itibarıyla 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun mülga 86 ncı maddesine göre malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları bakımından topluluk sigortasına devam edenler, bu Kanunun 4 üncü maddesi kapsamında durumları değerlendirilerek, durumlarına uyan bent kapsamında sigortalı sayılırlar. Bunların kendileri veya işverenleri tarafından verilmesi gereken belgeler en geç üç ay içinde Kuruma verilmek zorundadır.
506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun mülga 96 ncı maddesinin ikinci fıkrasına göre Sosyal Sigortalar Kurumuna devir olan sandıklardan 23/1/1968 tarihli ve 991 sayılı Kanunun geçici 2 nci maddesine göre bağlanmış emekli, adi malûllük veya vazife malûllüğü aylıkları ile 23/1/1968 tarihli ve 991 sayılı Kanunun geçici 1 inci maddesinin birinci fıkrasına göre Kurumca bağlanan aylıklarla dul ve yetim aylıkları (aylık alan tek kişi de olsa) toplamı, net asgari ücretin % 70’inden aşağı olamaz.
Aylık bağlama şartları bakımından bu Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılarak aylık bağlanacaklar için;
a) (MÜLGA BENT RGT: 08.05.2008 RG NO: 26870 KANUN NO: 5754/69) (KOD 1)
(DEĞİŞİK BENT RGT: 08.05.2008 RG NO: 26870 KANUN NO: 5754/69) (KOD 1)
b) 28 inci maddenin üçüncü fıkrasında belirtilen 5400 günlük süre ilk defa;
1) 30/4/2008 tarihi ile 31/12/2008 tarihleri arasında sigortalı sayılanlar için 4600 gün olarak,
2) 1/1/2009 tarihinden itibaren sigortalı sayılanlar için ise her takvim yılı başında 4600 güne 100 gün eklenmek suretiyle 5400 günü geçmemek üzere, (DEĞİŞİK BENT RGT: 08.05.2008 RG NO: 26870 KANUN NO: 5754/69) (KOD 1)
c) 28 inci maddenin dördüncü fıkrasında belirtilen 3960 günlük süre ilk defa;
1) Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarih ile 31/12/2008 tarihleri arasında sigortalı sayılanlar için 3700 gün olarak,
2) 1/1/2009 tarihinden itibaren sigortalı sayılanlar için ise her takvim yılı başında 3700 güne 100 gün eklenmek suretiyle 3960 günü geçmemek üzere,
(DEĞİŞİK BENT RGT: 08.05.2008 RG NO: 26870 KANUN NO: 5754/69) (KOD 1)
d) 28 inci maddenin beşinci fıkrasının (a) bendinde belirtilen 4320 günlük süre ilk defa;
1) Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarih ile 31/12/2008 tarihleri arasında sigortalı sayılanlar için 3700 gün olarak,
2) 1/1/2009 tarihinden itibaren sigortalı sayılanlar için ise her takvim yılı başında 3700 güne 100 gün eklenmek suretiyle 4320 günü geçmemek üzere,
(DEĞİŞİK BENT RGT: 08.05.2008 RG NO: 26870 KANUN NO: 5754/69) (KOD 1)
e) 28 inci maddenin beşinci fıkrasının (b) bendinde belirtilen 4680 günlük süre ilk defa;
1) Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarih ile 31/12/2008 tarihleri arasında sigortalı sayılanlar için 4100 gün olarak,
2) 1/1/2009 tarihinden itibaren sigortalı sayılanlar için ise her takvim yılı başında 4100 güne 100 gün eklenmek suretiyle 4680 günü geçmemek üzere,
uygulanır.
(EKLENMİŞ FIKRA RGT: 08.05.2008 RG NO: 26870 KANUN NO: 5754/69)
Sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmamış ülkelerde iş üstlenen işverenlerce çalıştırılmak üzere bu ülkelere götürülen Türk işçilerinden, bu Kanunun yürürlük tarihinden önce sadece malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına tabi topluluk sigortasına devam edenler ile isteğe bağlı sigortalı olarak söz konusu ülkelere götürülmüş olan sigortalıların, bu Kanunun 5 inci maddesinin (g) bendi kapsamında sigortalılıkları bu Kanunun yürürlük tarihinden itibaren üç ay içerisinde işverenlerince sağlanır ve buna ilişkin yükümlülükler yerine getirilir.
Avukatla İşlem Yapmanın Önemi
Kıdem tazminatı süreçleri, özellikle yasal prosedürler ve SGK başvuruları gibi karmaşık işlemleri içermektedir. Bu nedenle, kıdem tazminatına hak kazanmak için yapılacak başvurularda ve diğer yasal süreçlerde bir avukatla çalışmak büyük önem taşımaktadır. Avukatlar, bu süreçlerin doğru ve eksiksiz bir şekilde yürütülmesini sağlayarak, işçilerin hak kaybı yaşamadan kıdem tazminatına ulaşmalarına yardımcı olmaktadır. Ayrıca, işverenlerle olan anlaşmazlıkların çözümünde ve olası hukuki sorunların önlenmesinde profesyonel destek sağlamakta, işçilerin haklarını en iyi şekilde savunmaktadırlar.
Sonuç
30.04.2008-31.12.2008 tarihleri arasında sigorta girişi olan işçiler, 4500 prim gün sayısını doldurmuş ve en az bir yıl süreyle bir işyerinde çalışmışlarsa kıdem tazminatına hak kazanacaklardır. 01.01.2009-31.12.2015 tarihleri arasında sigorta girişi olanlar ise giriş yapılan yıla göre artan prim gün sayılarını hesaplayarak kıdem tazminatına hak kazanabilirler. Örneğin, 2009 yılında sigorta girişi olan bir işçinin 4600 prim gün sayısını, 2010 yılında girişi olan bir işçinin 4700 prim gün sayısını doldurması gerekecektir. Bu şekilde prim gün sayısı her yıl 100 gün artmaktadır. Bu şartlarla birlikte, son işyerinde en az bir yıl çalışan işçiler SGK’dan kıdem tazminatına esas yazı alarak kıdem tazminatına hak kazanabilirler.